Actieonderzoek: Wat het is, Soorten, Fasen & Voorbeelden

De beste manier om dingen voor elkaar te krijgen is door het zelf te doen. Deze uitspraak wordt gebruikt in bedrijven, gemeenschapsprojecten en nationale overheden. Deze organisaties vertrouwen op actieonderzoek om te kunnen omgaan met hun voortdurend veranderende en onstabiele omgeving naarmate ze functioneren in een meer onderling afhankelijke wereld.

Door deel te nemen aan cycli van planning, observatie, actie en reflectie, stelt actieonderzoek deelnemers in staat om uitdagingen te identificeren, oplossingen te implementeren en resultaten te evalueren. Deze aanpak genereert praktische kennis en stelt individuen en organisaties in staat om zinvolle veranderingen in hun context te bewerkstelligen.

In praktische onderwijscontexten houdt dit in dat systematisch onderzoek en reflectieve praktijken worden gebruikt om echte uitdagingen aan te pakken, het lesgeven en leren te verbeteren, de betrokkenheid van studenten te vergroten en positieve veranderingen binnen het onderwijssysteem te stimuleren.

Wat is actieonderzoek?

Actieonderzoek is een strategie die probeert realistische oplossingen te vinden voor moeilijkheden en problemen van organisaties. Het is vergelijkbaar met toegepast onderzoek.

Actieonderzoek verwijst in feite naar leren door te doen. Eerst wordt een probleem geïdentificeerd, vervolgens worden er acties ondernomen om het probleem aan te pakken, vervolgens wordt gemeten hoe goed de inspanningen hebben gewerkt en als de resultaten niet bevredigend zijn, worden de stappen opnieuw toegepast.

Het kan in drie verschillende groepen worden onderverdeeld:

• Positivistisch: Dit type onderzoek wordt ook wel “klassiek actieonderzoek” genoemd. Het beschouwt onderzoek als een sociaal experiment. Dit onderzoek wordt gebruikt om theorieën in de echte wereld te testen.
• Interpretatief: Dit soort onderzoek wordt “hedendaags actieonderzoek” genoemd. Het denkt dat de bedrijfsrealiteit sociaal is gemaakt en richt zich bij dit onderzoek op de details van lokale en organisatorische factoren.
• Kritisch: Deze actieonderzoekscyclus benadert bedrijfssystemen kritisch en probeert ze te verbeteren.

Belangrijke soorten actieonderzoek

Dit zijn de belangrijkste soorten actieonderzoek:

1. Praktisch actieonderzoek

Het richt zich op het oplossen van specifieke problemen binnen een lokale context, waarbij vaak leerkrachten of praktijkmensen betrokken zijn die hun werkwijzen willen verbeteren.

2. Participatief actieonderzoek (PAR)

Een onderzoeksproces waarin mensen, medewerkers en activisten samenwerken om kennis te genereren uit een onderzoek naar een kwestie die waarde toevoegt en hun acties voor sociale verandering ondersteunt.

3. Kritisch actieonderzoek

Dit onderzoek is ontwikkeld om macht en sociale onrechtvaardigheden aan te pakken in het licht van de heersende onderliggende principes en faciliteert een terugblik, zelfreflectie en grondige maatschappelijke hervormingen.

4. Samenwerkend actieonderzoek

Bij deze vorm van onderzoek doet een team van praktijkmensen samen projectwerk als onderdeel van een algemene inspanning om te verbeteren. Het werk gaat door in de analysefase met dezelfde mensen in alle fasen.

5. Reflectief actieonderzoek

Dit soort onderzoek legt de nadruk op individuele of groepsreflectie op praktijken. De sleutel tot dit model is dat het reflectieve en doelbewuste praktijk aanmoedigt, waardoor leren en ontplooiing binnen voortdurende ervaringen worden bevorderd.

6. Onderzoek naar transformatieve actie

Dit model stelt deelnemers in staat om problemen binnen hun gemeenschap aan te pakken die te maken hebben met sociale rechtvaardigheid en transformatie.

Elk type dient verschillende contexten en doelen, wat bijdraagt aan de algehele effectiviteit van actieonderzoek.

Fasen van actieonderzoek

Alle onderzoek gaat over nieuwe dingen leren. Collaboratief actieonderzoek draagt kennis bij op basis van onderzoek in specifieke en vaak bruikbare omstandigheden. Het begint met het identificeren van een probleem. Daarna wordt het onderzoeksproces gevolgd door de volgende fasen:

• Plan
• Act
• Let op
• Reflecteren

Fase 1: Plan

Om een actieonderzoeksproject goed te laten verlopen, moet de onderzoeker het goed plannen. Na het bedenken van een educatief onderzoeksonderwerp of vraag na een onderzoek, is de eerste stap het ontwikkelen van een actieplan om het onderzoeksproces te begeleiden. Het onderzoeksontwerp is gericht op het beantwoorden van de onderzoeksvraag. De onderzoeksstrategie schetst wat, wanneer en hoe moet worden ondernomen.

Fase 2: handelen

De volgende stap is het uitvoeren van het plan en het verzamelen van gegevens. Op dit punt moet de onderzoeker kiezen hoe hij de onderzoeksgegevens gaat verzamelen en organiseren. De onderzoeker moet ook alle instrumenten en apparatuur onderzoeken voordat hij gegevens verzamelt om er zeker van te zijn dat ze relevant, geldig en volledig zijn.

Fase 3: Observeren

Gegevensobservatie is van vitaal belang voor elk onderzoek. De actieonderzoeker moet vóór de gegevensobservatie de doelen en verwachtingen van het project bekijken. Dit is de laatste stap voordat conclusies worden getrokken en actie wordt ondernomen.

Er kunnen verschillende soorten grafieken, diagrammen en netwerken worden gebruikt om de gegevens weer te geven. Het helpt bij het vormen van een oordeel of bij de volgende fase van het observeren.

Fase 4: Reflecteren

In deze stap wordt een mogelijke oplossing toegepast en worden de resultaten geobserveerd. Het is essentieel om te zien of de mogelijke oplossing die door onderzoek is gevonden, het probleem dat wordt bestudeerd echt kan oplossen.

De onderzoeker moet alternatieve ideeën verkennen als de oplossingen van het actieonderzoeksproject het probleem niet oplossen.

De stappen van actieonderzoek

Actieonderzoek is een systematische aanpak die onderzoekers, leerkrachten en praktijkmensen gebruiken om problemen of uitdagingen binnen een specifieke context te identificeren en aan te pakken. Het omvat een cyclisch proces van plannen, implementeren, reflecteren en acties aanpassen op basis van de verzamelde gegevens. Hier volgen de algemene stappen voor het uitvoeren van actieonderzoek:

Identificeer de vraag of het probleem van het actieonderzoek

1. Identificeer de actieonderzoeksvraag of het probleem

Definieer duidelijk het probleem dat je met je onderzoek wilt aanpakken. Het moet specifiek, bruikbaar en relevant zijn voor je werkcontext.

2. Bestaande kennis evalueren

Voer een literatuuronderzoek uit om te begrijpen welk onderzoek er al is gedaan naar het onderwerp. Dit zal je helpen inzichten te verwerven, hiaten te identificeren en je onderzoeksopzet te onderbouwen.

3. Het onderzoek plannen

Ontwikkel een onderzoeksplan waarin de doelstellingen, methoden, middelen voor gegevensverzameling en tijdlijn van je onderzoek worden beschreven. Bepaal de reikwijdte van je onderzoek en de betrokken deelnemers of belanghebbenden.

4. Gegevens verzamelen

Voer je onderzoeksplan uit door relevante gegevens te verzamelen. Dit kan op verschillende manieren, zoals enquêtes, interviews, observaties, documentanalyse of focusgroepen. Zorg ervoor dat je methoden voor het verzamelen van gegevens overeenkomen met je onderzoeksdoelen en je in staat stellen om de benodigde informatie te verzamelen.

5. De gegevens analyseren

Nadat je de gegevens hebt verzameld, analyseer je ze met behulp van geschikte kwalitatieve of kwantitatieve technieken. Zoek naar patronen, thema’s of trends in de gegevens die je kunnen helpen het probleem beter te begrijpen.

6. Reflecteren op de bevindingen

Reflecteer op de geanalyseerde gegevens en interpreteer de resultaten in de context van je onderzoeksvraag. Denk na over de implicaties en mogelijke oplossingen die uit de gegevensanalyse naar voren komen. Deze reflectiefase is cruciaal voor het genereren van inzichten en het begrijpen van de onderliggende factoren die bijdragen aan het probleem.

7. Een actieplan ontwikkelen

Ontwikkel op basis van je analyse en reflectie een actieplan dat de stappen beschrijft die je gaat nemen om het geïdentificeerde probleem aan te pakken. Het plan moet specifiek, meetbaar, haalbaar, relevant en tijdgebonden zijn (SMART-doelstellingen). Overweeg om relevante belanghebbenden bij de planning te betrekken om hun betrokkenheid en steun te garanderen.

8. Het actieplan uitvoeren

Breng je actieplan in de praktijk door de geïdentificeerde strategieën of interventies uit te voeren. Dit kan inhouden dat je wijzigingen aanbrengt in bestaande praktijken, nieuwe benaderingen introduceert of alternatieve oplossingen test. Documenteer het implementatieproces en alle wijzigingen die onderweg worden aangebracht.

9. Evalueer en controleer de voortgang

Controleer en evalueer voortdurend de impact van je acties. Verzamel aanvullende gegevens, beoordeel de effectiviteit van de interventies en meet de voortgang in de richting van je doelen. Deze evaluatie zal je helpen om te bepalen of je acties de gewenste effecten hebben en zal je informeren over eventuele noodzakelijke aanpassingen.

10. Reflecteren en itereren

Denk na over de resultaten van je acties en de evaluatieresultaten. Bedenk wat goed werkte, wat niet werkte en waarom. Gebruik deze informatie om je aanpak te verfijnen, de nodige aanpassingen te doen en indien nodig plannen te maken voor de volgende cyclus van actieonderzoek.

Onthoud dat participatief actieonderzoek een iteratief proces is, en dat er meerdere cycli nodig kunnen zijn om significante verbeteringen of oplossingen voor het geïdentificeerde probleem te bereiken. Elke cyclus bouwt voort op de inzichten die zijn opgedaan in de vorige, waardoor voortdurend leren en verbetering worden gestimuleerd.

Inzichtelijk contextueel onderzoek in kwalitatief onderzoek verkennen

Voorbeelden van actieonderzoek

Hier zijn twee echte voorbeelden van actieonderzoek.

Voorbeeld-1

Initiatieven voor actieonderzoek zijn vaak situatiespecifiek. Toch kunnen andere onderzoekers de technieken aanpassen. Het voorbeeld komt uit het rapport van een onderzoeker (Franklin, 1994) over een project dat natuurtoerisme in het Caribisch gebied stimuleerde.

In 1991 werd dit gestart om te bestuderen hoe natuurtoerisme kan worden geïmplementeerd op de vier Bovenwindse eilanden in het Caribisch gebied: St. Lucia, Grenada, Dominica en St. Vincent.

Voor milieubescherming werd in een door de overheid geleide actiestudie vastgesteld dat bij het raadplegingsproces talrijke belanghebbenden moeten worden betrokken, waaronder commerciële bedrijven.

Eerst voerden twee onderzoekers het onderzoek uit en hielden ze zoekconferenties op elk eiland. De zoekconferenties resulteerden in suggesties en actieplannen voor deelprojecten voor lokaal natuurtoerisme.

Verschillende eilanden vormden adviesgroepen en startten nationale bewustmakings- en gemeenschapsprojecten. Regionale projectbijeenkomsten werden gehouden om ervaringen, zelfevaluaties en strategieën te bespreken. Het maken van een documentaire over een lokaal initiatief hielp bij het opbouwen van een gemeenschap. En het onderzoek was een succes en leidde tot een aantal veranderingen in het gebied.

Voorbeeld-2

Lau en Hayward (1997) gebruikten actieonderzoek om op internet gebaseerde samenwerkingsgroepen te analyseren.

In twee jaar tijd faciliteerden de onderzoekers drie cycli van probleemoplossend actieonderzoek met 15 leerkrachten, projectmedewerkers en 25 gezondheidswerkers uit verschillende gebieden. Het doel was om te zien hoe internetcommunicatie hun virtuele werkgroep zou kunnen beïnvloeden.

Eerst werden de verwachtingen gedefinieerd, werd technologie geleverd en werd een op maat gemaakt werkgroepsysteem ontwikkeld. Deelnemers stelden kortere, meer verspreide trainingssessies met projectspecifieke instructies voor.

In de tweede fase werd het systeem volledig ingezet. In de laatste cyclus werd het systeem stabiel en werd de virtuele groep gevormd. De belangrijkste les was dat de leercurve slecht werd ingeschat, waarbij frustraties slechts marginaal werden opgevangen door telefonische technische hulp. Volgens de onderzoekers was de afwezigheid van kwalitatief hoogstaand online materiaal over gemeenschapsgezondheidszorg schadelijk.

Duidelijke rollen, het opbouwen van banden, het delen van kennis, hulpbronnen en ervaringsleren zijn van vitaal belang voor de groei van virtuele groepen. Er is meer onderzoek nodig naar hoe groepsondersteunende systemen groepen kunnen helpen bij het omgaan met hun externe omgeving en het leren van groepsleden kunnen stimuleren.

Voordelen en nadelen van actieonderzoek

Actieonderzoek heeft zowel goede als slechte kanten.

Voordelen

• Het is zeer flexibel, zodat onderzoekers hun analyses kunnen aanpassen aan hun behoeften en individuele wijzigingen kunnen aanbrengen.
• Het biedt een snelle en eenvoudige manier om problemen op te lossen die al lange tijd spelen in plaats van ingewikkelde langetermijnoplossingen op basis van complexe feiten.
• Als het goed wordt gedaan, kan het heel krachtig zijn omdat het kan leiden tot sociale verandering en mensen de middelen kan geven om die verandering door te voeren op manieren die belangrijk zijn voor hun gemeenschap.

Nadelen

• Deze studies zijn moeilijk te generaliseren en moeilijk te herhalen omdat ze zo flexibel zijn. Omdat de onderzoeker de macht heeft om conclusies te trekken, worden ze vaak niet theoretisch verantwoord geacht.
• Een actieonderzoek op een ethische manier opzetten kan moeilijk zijn. Mensen kunnen het gevoel hebben dat ze mee moeten doen of op een bepaalde manier.
• Het is gevoelig voor onderzoeksfouten zoals selectiebias, sociale wenselijkheidsbias en andere cognitieve biases.

Waarom is de QuestionPro Research Suite geweldig voor actieonderzoek?

QuestionPro Research Suite is een ideale keuze voor actieonderzoek, waarbij doorgaans meerdere rondes van gegevensverzameling, analyse en interventiecycli nodig zijn. Dit is een van de redenen waarom het daar zeer geschikt voor zou kunnen zijn:

01. Gegevensverzameling

QuestionPro biedt flexibele en aanpasbare methoden voor gegevensverspreiding. U kunt cruciale bedrijfsgegevens verzamelen en opslaan via veilige, gepersonaliseerde vragenlijsten en deze verspreiden via e-mails, sms’jes of zelfs populaire sociale mediaplatforms en mobiele apps.

Dit aanpassingsvermogen is vooral nuttig voor actieonderzoek, dat vaak een verscheidenheid aan gegevensverzamelingstechnieken vereist.

02. Geavanceerde analysetools

• Efficiënte gegevensanalyse: Ingebouwde tools vereenvoudigen zowel kwantitatieve als kwalitatieve analyse.
• Krachtige segmentatie: Met kruistabellen kunt u veranderingen tussen cycli vergelijken en volgen.
• Betrouwbare inzichten: Deze robuuste toolset vergroot het vertrouwen in de onderzoeksresultaten.

03. Samenwerking en real-time rapportage

Meerdere onderzoekers kunnen samenwerken binnen het platform, waarbij ze rechten en wijzigingen in realtime delen terwijl ze rapporten maken. Asynchrone samenwerking: Gespreksonderwerpen en opmerkingen kunnen op één plaats worden opgeslagen, zodat alle teamleden op de hoogte blijven en op één lijn zitten met de belanghebbenden tijdens elke fase van het actieonderzoek.

04. Gebruiksvriendelijke interface

Op gebruikersniveau, wat voor soort datavisualisatie grafieken/grafieken, tabellen, enz. moeten worden geleverd om de complexe bevindingen te visualiseren die het vaakst worden gedaan door middel van deze)? Voor alle oplossingen geldt dat we volledig aanpasbare dashboards nodig hebben om verschillende mensen perfect zicht te bieden, zodat ze beslissingen kunnen nemen en actie kunnen ondernemen op basis van deze gegevens.

05. Automatisering en integratiemogelijkheden

• Workflow automatisering: Zorgt ervoor dat terugkerende enquêtes of updates naadloos verlopen.
• Tijdbesparing: Maakt tijd vrij in langlopende onderzoeksprojecten.
• Integraties: Maakt verbinding met populaire CRM’s en andere applicaties.
• Vereenvoudigde gegevenstoevoeging: Dit maakt het toevoegen van gegevens uit externe bronnen eenvoudig.

Deze functies maken de QuestionPro Research Suite tot een krachtig hulpmiddel voor actieonderzoek. Het maakt het eenvoudig om gegevens te beheren, analyses uit te voeren en bruikbare inzichten te verkrijgen via iteratieve onderzoekscycli.

Conclusie

Actieonderzoek is een dynamische en participatieve aanpak die individuen en gemeenschappen in staat stelt om echte uitdagingen aan te pakken door middel van systematisch onderzoek en reflectie.

De methoden die in actieonderzoek worden gebruikt, helpen bij het verzamelen van waardevolle inzichten en stimuleren voortdurende verbetering, wat leidt tot zinvolle verandering op verschillende gebieden. Door het bevorderen van iteratieve cycli genereert actieonderzoek kennis en moedigt het een cultuur van leren en aanpassen aan, waardoor het een cruciaal hulpmiddel is voor het stimuleren van transformatie.

Bij QuestionPro bieden we onderzoekers hulpmiddelen voor het verzamelen van gegevens, zoals onze enquêtesoftware, en een bibliotheek met inzichten voor elk langetermijnonderzoek. Ga naar de Research Suite als u een demo wilt zien of er meer over wilt weten.

LEER MEER GRATIS PROEF

Veelgestelde vragen (FAQ’s)